AB’nin Rusya-Ukrayna savaşı sonrasında uygulamaya başladığı yaptırımların kıymetli kısmı Rus güç kesimini maksat aldı.
Bu kapsamda, Rusya’dan Avrupa’ya deniz yoluyla petrol ithalatı yasağının yıl sonuna kadar devreye girmesi planlanıyor. Öte yandan yaptırımlar, Rusya’dan kömür ve öteki katı fosil yakıtların satın alınmasını da kapsıyor. AB’nin kömür yaptırımının 10 Ağustos’ta yürürlüğe girmesi bekleniyor.
Kömür ithalatının büyük çoğunluğunu Rusya’dan gerçekleştiren AB ülkeleri, yasağın başlaması öncesinde gerekli tedbirleri almaya çalışıyor.
Avrupa İstatistik Ofisi’nin son açıklanan datalarına nazaran, AB’nin taş kömürü ithalatının yüzde 55,6’sı Rusya’dan yapılıyor. Rusya’yı yüzde 17,2 ile ABD ve yüzde 15,3 ile Avustralya takip ediyor. Kolombiya, Güney Afrika, Endonezya ve Kanada ise öbür kıymetli tedarikçiler ortasında yer alıyor.
Elektrik ve ısınmada kullanılan termal kömürde AB’nin Rusya’dan yaptığı ithalat yüzde 70 düzeyinde bulunuyor. Demir ve çelik üretiminde kullanılan metalurjik kömürde de AB’nin Rusya’dan ithalatı yüzde 30 olarak hesaplanıyor.
Özellikle Avrupa’nın başat iktisadı Almanya ile Polonya’nın Rus termal kömürüne bağımlılıklarının yüksek olması dikkat çekiyor.
Almanya’nın Rusya’dan termal ve metalurjik kömür ithalatı 14,3 milyon ton, Polonya’nın ise 9,5 milyon ton olarak biliniyor. Almanya, termal kömür ithalatının yüzde 67’sini, Polonya ise yüzde 80,7’sini Rusya’dan gerçekleştiriyor.
Kömürden elektrik üretimi artıyor
AB, iklim değişikliğiyle uğraş amaçları kapsamında son yıllarda kömürden elektrik üretimini kısmaya çalışsa da geçen yıl salgın sonrası talepte yaşanan artış ve gaz yerine kömürün daha fazla kullanılmasıyla kömürden elektrik üretimi yükselişe geçti.
Avrupa Elektrik Görünümü raporuna nazaran, kömürün AB’nin geçen yılki elektrik üretimindeki hissesi yüzde 15’e tırmandı. Kelam konusu oranın bu yıl daha da artması bekleniyor.
Rusya’nın Avrupa’ya doğal gaz sevkiyatında kesintiye gitmesi, pek çok AB üyesi ülkenin elektrik üretimi için doğal gaz yerine daha fazla kömür kullanılmasına yol açıyor.
Uluslararası Güç Ajansı datalarına nazaran, geçen yıl yüzde 6 artan global kömür tüketimi bu yıl yüzde 0,7 yükselerek 8 milyar tonu bulacak. Böylelikle dünyanın kömür tüketimi son 10 yılın en yüksek düzeylerine ulaşacak.
AB ülkelerinin kömür tüketiminin ise bu yıl yüzde 7 artış göstermesi öngörülüyor.
AB’de kömür tüketimindeki artış, savaşın akabinde arz derdi yaşanan gazın yerine kömürün giderek daha fazla kullanılmasından ve elektrik üretiminde talep artışından kaynaklanıyor. Kış aylarında muhtemel bir güç krizine hazırlık yapan Avrupa ülkeleri kömüre daha fazla yöneliyor.
Ülkedeki tüm kömür santrallerini 2030’a kadar kapatmayı planlayan Almanya’nın İktisat ve İklimi Muhafaza Bakanı Robert Habeck haziranda yaptığı açıklamada, gelecek periyotta kömür santrallerinin daha fazla kullanılması gerekeceğini duyurmuştu.
Rusya’nın Kuzey Akım’dan gaz akışını yüzde 20 düzeyine kadar düşürmesiyle harekete geçen Almanya, kışa hazırlık için toplam 21 kömür santralini tekrar açmaya yahut kapatması planlananların faaliyetini uzatmaya karar verdi. Bu çerçevede ülke, bu ayın başında Mehrum Kömür Santrali’ni faaliyete geçirdi.
Avusturya hükümeti de mümkün bir güç krizini önlemek için atıl durumda bulunan bir kömür santralini yine kullanıma açacağını açıkladı.
Hollanda’da kömür santrallerinin en fazla yüzde 35 kapasitede çalışmasını gerektiren maddelerini 2024’e kadar kaldırdı. Fransa ve İtalya da eski termik santrallerini açma plan ve hazırlıkları yapıyor. Bununla birlikte, kömüre talebin artması bu eserin fiyatlarını da tırmandırıyor.
Geçen yıl bu devirde 110 avro civarında seyreden kömürün ton fiyatı bugün prestijiyle yaklaşık 350 avro düzeyinde süreç görüyor. Kömür fiyatları 2020 yılının birebir devrinde ise 40 avro düzeyinde bulunuyordu.
Kömür fiyatları geçen yıla oranla 2 kattan fazla, 2 yıl öncesine nazaran ise 8 kat artış gösterdi.