Seyir Derneği’nin bu ay başında düzenlediği Ayvalık Milletlerarası Sinema Festivali’deki “Şu Anlaşılmazlık Problemi: Bir Sineması Anlamamak” panelinin büyük ilgi görmesi elbette şaşırtmadı. Ne de olsa çoğumuzun bir sinema sonrası “O çukurun orada ne işi var” misali akla takılan çeşitli soruları ve hatta hayatı manalandırmaya varabilecek yorumları olabiliyor. Azize Tan’ın yöneticiliğini yaptığı şenliğin danışmanı, muharrir Fatih Özgüven ve eleştirmen Aslı Ildır’ın yer aldığı panele direktör Tayfun Pirselimoğlu’nun da katılması tesadüf değil. Antalya ve İstanbul’da ödüllerle baştacı edilen son sineması “Kerr” şenlikleri dolaşmaya devam ediyor ve tam da bu “anlaşılmazlık” mevzuna damardan girmesiyle öne çıkıyor.
‘BAŞKA BİR DÜNYA’
Film özetle, babasının cenazesi için geldiği kasabada bir cinayete şahit olan genç bir adamın (Erdem Şenocak) içinde debelendiği çıkışsızlığı anlatıyor. Pirselimoğlu’nun kendi romanından uyarladığı bu kara sinema, Türkiye’nin Oscar adayı olarak bu günlerde farklı bir ilgi görse de kendisi durumu epey sakin karşılıyor. Ayvalık öncesi seyirciyle buluştuğu Adana Altın Koza’da kapı baca yıktıran ve ek salon açtıran sinemanın geceyarısını aşan sohbetinde “İnkâr edecek değilim, aday gösterilmek güzel bir durum fakat filmlerimi de bunun için yaptığımı söyleyemem. Oscar’a atfettiğimiz mana kıymetli lakin Hollywood öteki bir dünya. Münasebetiyle beni sizin kadar heyecanlandırmıyor” kelamlarıyla Oscar mükafatlarına gerçekçi yaklaşıyor. Ayvalık’taki panelde bir direktör olarak sinema müelliflerinden farklı olarak “Bir sinemaya baktığımda olasılıkları görüyorum. Birçok kişinin düzgün dediği sinemada kaçırılmış ihtimalleri görebiliyorum” diyor ve ekliyor: “Ben sinemalarla bağımı ‘anlamak’ üzerine kurmuyorum. Bana orada değerli bir ‘şey’ sakladığını işaret eden, sezgisel olarak beni yönlendiren, tefekküre zorlayan sinemaları seviyorum” kelamlarıyla kaygısını anlatıyor.
“Kerr”, katmerli anlatımıyla izleyicisine keşif imkanı tanıyan sinemalardan. Jale Arıkan ve İstek Akın’ın da rol aldığı, Natali Yeres’in sanat direktörlüğünü, Vildan Erşen’in yapımcılığını üstlendiği sinema, türlü gizemine karşın şahsen içinde yaşadığımız araf ortamına tekabül ediyor. Dön dolaş, ölmüşüz de haberimiz yok misali tuhaf bir yabancılaşma, katmerli bir huzursuzluk ve çelişkilerin altını itinayla çizen incelikli bir mizah. Yinelenmiş ve tekerrürden hatırlayacağınız üzere “kerr”, tekrarın kökü ve “Tekrarda tekamül var mıdır” sorumu çabucak “elbette” diyerek karşılıyor.
BİR SİNEMASI ANLAMAK…
Anlamak hareketiyle ilgili Pirselimoğlu’nun sorunlu bulduğu bir nokta var. “İçinde yaşadığımız dünya bize ödevler veriyor; bunlardan biri de anlamak. Anlamakla mükellefiz; böylelikle kendimizi daha korunaklı tutabileceğimizi düşünüyoruz. Bu yerine gelmediğinde tedirginlikler başlıyor. Anlaşılamayan sinema huzursuz edicidir; bizi muhafazasız yakalamıştır. Ya onu inkâr eder ya da özel manalar atfederek tehdidini savuşturmaya çalışırız” diyor Pirselimoğlu ve devam ediyor: “Bir sineması ‘anlamak’ da bir hazzın tatminine tekabül ediyor.”
Şimdilerde dijital platformlar üzerinde üretilenler üzerine “Tuhaf formda farklı kültürlerin ürettiği sinemaların değerli bir kısmı birbirlerine benziyor. Bunların tüketicilerinin global bir algının kesimi olması distopik bir sinemasının konusu değil artık. Hasebiyle ‘gayet iyi’ anlaşılan sinemaların ezici bir halde arttığını düşünebiliriz” diyerek artık uygunca tektipleşen üretimlere dikkat çekiyor.
(Erdem Şenocak, sinemanın başrolünde yer alıyor.)
SİNEMA MÜELLİFLERİ NE DEDİ?
- Uğur Vardan (Hürriyet): Andreas Sinanos’un titiz ve etkileyici imaj direktörlüğü, Pirselimoğlu’nun büyük (ve boş) yerleri kullanmadaki mahareti derken “Kerr”, sakin akan ve devridaim yapan büyük bir su kütlesini çağrıştırıyor.
- Aslı Ildır (Altyazı): Tayfun Pirselimoğlu’nun yeni sineması Kerr, donmuş vakitte asılı kalmış bir kasabada geçen Kafkaesk bir öykü; polisiyeden dehşete uzanırken yer yer karanlık mizahıyla nefes aldıran tekinsiz bir masal.
- Murat Erşahin (Sinema Müzik): Dönemin en olgun, şuurlu ve sinema vaat eden yerli sineması şu ana dek Pirselimoğlu’nun yedinci uzun metraj kurmacası.
- Banu Bozdemir (Beyazperde): Tayfun Pirselimoğlu’nun 2014
tarihli birebir romanından uyarlanan sinemada, ülkemize dair çok fazla done bulabilsek de üniversal bir lisanı yakaladığını da söylemek mümkün. Sonuçta birçok ülkede, hele de günümüzde üç maymunu oynama siyasetleri uygulanıyor ve bunu görmeyen insanların sayısı da her geçen gün artıyor.