Yaklaşık 4,5 trilyon dolarlık bütçesiyle Avrupa’nın en büyük iktisadına sahip olan, 85 milyona yakın nüfusu ile kıtanın demografik liderliğini elinde bulunduran Almanya, yakın tarihinin en kritik seçimlerimden birine hazırlanıyor. 59 milyon 200 bin seçmenin oy kullanacağı erken seçimlerde Federal Meclis’teki 630 sandalye için 4 bin 506 aday ve 29 siyasi parti yarışıyor. Avrupa’nın lokomotif ülkesinde 23 Şubat’ta yapılacak seçimler öncesi önde gelen siyasi partiler, seçmenlere vaatlerini ve programlarını açıkladı. Partilerin vaatlerinin odağında, iki yıl üst üste küçülen Avrupa’nın en büyük iktisadını yine canlandırarak sakinlikten kurtarma planları yer alıyor. Yüksek güç fiyatları ve Çin rekabeti, Alman iktisadını zorluyor. Sıradaki hükümetin bu küçülmeyi sona erdirip, Alman sanayiini canlandırması isteniyor. Seçime katılacak Hristiyan Demokrat Birlik (CDU/CSU) adayı Friedrich Merz anketlerde favori gösterilirken, en büyük rakibinin çok sağ temsilcisi Almanya İçin Alternatif (AfD) adayı Alice Weidel oluşu, seçimleri hem ülke için hem Avrupa kıtası ve Avrupa Birliği (AB) için hem de dünya için kilit hale getiriyor. AfD, Adolf Hitleri’in Nasyonal Sosyalizm Partisi’nin devamı olarak kabul görürken, Doğu Almanya’nın neredeyse tamamında anketlerde birinci sırada yer alıyor. AB’den çıkış ve kitlesel hudut dışı vaatleri ile ön plana çıkan Weidel’e ABD Başkanı Donald Trump ve idaresi açıktan dayanak vermesine karşılık, ülkedeki öbür siyasi partilerin temsilcileri, AfD prensip koalisyon oluşturmayacağını duyurdu. Misyondan ayrılan Şansölye Olaf Scholz ve temsil ettiği Parti Toplumsal Demokratlar’ın (SPD), eski hükümet ortağı Yeşiller’in ve adayı Robert Habeck’in ve Sol Parti’den ayrılanlar tarafından geçen yıl kurulan Sahra Wagenknecht İttifakı’nın kurulacak hükümette koalisyon ortakları olabileceği bedellendiriliyor.
Seçimin en dikkat çeken siması, sağ popülistlerin ve AfD’nin lideri Alice Weidel. Akıcı bir formda Çince konuşan ve eşiyle birlikte İsviçre’de yaşayan eski ekonomistin en büyük vaadi, tıpkı Trump üzere göçü durdurma ve kitlesel hudut dışı operasyonları başlatma. 13 Ocak’ta AfD’nin vaatlerini açıklayan Weidel, “yeniden göç” ismi altında toplu hudut dışı etme davetinde bulundu. Rusya’ya dostça yaklaşan parti, Kremlin’e yönelik yaptırımlara son verilmesi ve Ukrayna’ya askeri yardımın kesilmesi davetinde bulunuyor. Ayrıyeten zarurî askerlik hizmeti getirmek ve savunmaya daha fazla harcama yapmak istiyor. AfD ve Weidel uzun vakittir Avrupa Birliği’ni eleştiriyor ve Almanya’nın hür ticaret bölgesine indirgenmesi gerektiğini düşündüğü bloktan çıkması (GEREXIT) gerektiğini savunuyor. Weidel’e Trump idaresi açıktan dayanak veriyor. Elon Musk, AfD mitingine bağlanarak “Ülkesini seven her Alman’ın AfD’ye oy vermesi gerektiğini” savunurken, ABD Lider Yardımcısı JD Vance’in, Münih Güvenlik Konferansı’nda, Avrupa demokrasilerini maksat aldığı, sağcı popülist hareketlere dayanak açıkladığı konuşması ise tartışmaları alevlendirmişti.
Seçimlerde birinci sırada çıkması beklenen kişi, Hristiyan Demokrat Birlik’ten (CDU) Friedrich Merz. Son kamuoyu yoklamaları CDU’nun yüzde 30 ile önde olduğunu ve ikinci sıradaki AfD’ye karşı 10 puanlık değerli bir fark attığını gösteriyor. Merz’in kendisi de anketlere nazaran ülkenin tercih edilen başbakanı ve yüzde 30 ile önde gidiyor. “Gurur duyacağımız bir Almanya” sloganıyla harekete geçen 69 yaşındaki Merz, Göçü sınırlamayı, vergileri azaltmayı ve Almanya iktisadını kalkındırmak için 50 milyar avroluk harcamayı vadediyor. Ukrayna’ya takviyesi artırmak da Merz’in gündemleri ortasında. Çok sağ ile asla iş birliği yapmama kelamından cayması ise Merz’in en çok tenkit aldığı konulardan. Merz’in partisi Almanya’nın iç güvenliğine yatırım yapılmasını ve “tehlikeli bölgeler” olarak isimlendirilen bölgelerin gözetleme sistemleriyle donatılmasını önerdi. CDU/CSU ülke bütçesinin en az yüzde 2’sini savunmaya harcamaya devam etmek, ülkenin ordusunu yenilemek, bir tıp mecburî askerlik hizmeti getirmek istiyor.
Görevden ayrılan Şansölye Olaf Scholz’un SPD’si birkaç aydır istikrarlı bir halde üçüncü sırada yer alıyor ve son ankete nazaran partinin oy oranı yüzde 15. Anketlere nazaran, Scholz’un kendisi de Alman seçmenlerin tercih ettiği başbakan olarak yüzde 18 ile üçüncü sırada yer alıyor. CDU, AfD ve iş dünyası yanlısı FDP’nin tersine SPD, kamu yatırımlarını teşvik etmek ve altyapıya yatırım yapmak için kullanılabileceğini belirttiği borç freninde reform istiyor. Parti göç konusundaki tavrını sertleştirdi ve reddedilen sığınmacıların hudut dışı edilmesini hızlandırmak ve kara geçişlerinde hudut denetimlerini sürdürmek istediğini belirtti. Scholz’un koalisyon görüşmelerinde kapısının sıkça çalınacağı düşünülüyor.
Yeşiller Partisi, SPD ile başa baş giden üçüncü sıra ile dördüncü sıra ortasında gidip geliyor. Eski başbakan yardımcısı Robert Habeck ise son anketlere nazaran yüzde 24’lük bir oranla ülkenin tercih edilen lideri olarak ikinci sırada yer alıyor. Robert Habeck’in Yeşiller Partisi, Scholz hükümetinde değerli bir durumdaydı. Habeck hükümette Başbakan Yardımcısı ve Ekonomi Bakanı olarak görev yaptı. Habeck’in öncelikleri ortasında yer alan Almanya’nın fosil yakıtlara dayalı ısıtma sistemlerini terk etmesi siyaseti, hükümete yönelik takviyenin düşmesinin nedenlerinden birisi olarak gösteriliyor.
Erken seçimler, Avrupa’nın en büyük iktisadının ağır sınamalarla karşı karşıya olduğu bir devirde yapılacak. Seçim anketlerine nazaran Alman seçmenlerini en çok endişelendiren bahis iktisattaki gidişat oluşturuyor. İktisatta üst üste iki yıl daralma görülmesi, Volkswagen üzere Alman sanayi devlerinin ülkede fabrikalarını kapatma durumuna gelmesi, Alman İktisat Araştırma Enstitüsü’nün (IFO) son İstihdam Barometresi’nin endüstride işten çıkarmaların artacağına işaret etmesi, Alman iktisadı ile ilgili karamsarlığı artırıyor. Göç de yeniden Alman seçmenin gündeminde kıymetli satır başlarından. Çünkü en fazla göç alan Avrupa ülkesinde, son devirde yabancı kökenlilerin işlediği hataların bir epey artış göstermesi, göçmen tersi siyasetlerin da popülerleşmesine neden oldu.
2. Dünya Savaşı sonrasında Alman seçim sistemi, çok uçların tek başına iktidara gelmesini frenlemek ve uzlaşı kültürünü teşvik etmek için tasarlandı. Seçimlerde Merz’in ve CDU/CSU’nun ipi göğüsleyeceği öngörülürken, Merz’in hükümeti kurmak için koalisyon ortağı ile birlikte en az 316 milletvekiline muhtaçlığı var. Hiçbir partinin pazar günü alacağı oylarla tek başına bu çoğunluğu sağlaması beklenmiyor. Büyük bir sürpriz yaşanmaması durumunda, Hristiyan Demokratlar ve Toplumsal Demokratların oluşturacağı koalisyon hükümeti en gerçekçi senaryo olarak öne çıkıyor. Huduttaki partiler seçim barajını geçebilirse, 630 sandalyeli mecliste CDU/CSU ve ve SPD’nin milletvekilleri sayısı azalacak. Koalisyon hükümeti kurma süreci daha da zorlaşacak. Forsa kurucusu Manfred Güllner, Alman medyasına yaptığı değerlendirmede, küçük partilerin meclise girmesi halinde iki partili koalisyonun kurulamayacağına, fakat üç partili bir koalisyonun mecliste çoğunluğu sağlayabileceğine işaret etti.
Seçimlerde birçok Toplumsal Demokratlar ve Yeşiller’de olmak üzere, Türkiye kökenli adaylar da yarışacak. Seçim bölgelerinde direkt seçilebilecekler ve listelerde birinci sıralarda olanların sayısı yaklaşık 50 civarında. Lakin yeni maddeyle birlikte milletvekili sayısının azalacak olması, ayrıyeten SPD, Yeşiller’in oy oranının gerilemesinin de tesiriyle, sırf 15 kadar milletvekilinin seçilmesine kesin gözüyle bakılıyor. Sol Parti ve BSW’nin barajı geçmesi durumunda, Türkiye kökenli vekillerinin sayısında artış bekleniyor.
Trump’ın Rusya atılımları, Vance’in Avrupa’da ABD ile bağlantıların geleceği konusunda karamsarlığa yol açan Münih konuşması, Avrupa’daki çok sağcılar tarafından ise övgü yağmuruna tutuluyor. Hollandalı çok sağcı Geert Wilders de tıpkı Alice Weidel üzere Vance’in konuşmasını “Muhteşem bir konuşma” kelamlarıyla paylaştı. Trump’ın Rusya atakların desteklediğini duyuran Macaristan Başbakanı Viktor Orban da Alice Weidel’a seçimlerde art çıkan isimlerden. Geçen hafta Weidel’ı konuk eden Orban, görüşmesi sonrasında toplumsal medyada “Almanya’nın geleceğini ağırlıyorum” kelamlarıyla paylaşım yapmıştı. Trump’ın çok sağcılarla iş tutarak Avrupa’ya meydan okuması, kıta ülkelerini ve AB’yi zayıflatma emeli güdüyor. Trump idaresi Avrupa ülkelerinde merkez partilerin yerine sağcı popülist ve çok sağcı partileri güçlendirerek güçlü iktidarları önlemeyi, bilhassa AB’yi, ABD’nin taleplerine karşı çıkabilecek bir güç olmaktan çıkarmayı tasarlıyor.
Trump liderliğindeki ABD’nin dünya genelinde çok sağa verdiği takviyeden Almanya da nasibini almış durumda. Trump idaresinin çok sağcı AfD’ye dayanağı, Ukrayna’da barış müzakereleri için Rusya ile masaya otururken Avrupalıları dışlaması, Pentagon’un on binlerce Amerikan askerinin Avrupa’dan çekilmesi konusunda hazırlıklara başladığı haberleri, kamuoyunda telaşları ve soru işaretlerini beraberinde getiriyor. ABD Lider Yardımcısı Vance’in, Münih’te Almanya Başbakanı Olaf Scholz ile bir ortaya gelmezken AfD’nin başbakan adayı Weidel ile özel bir görüşme gerçekleştirmesi başlı başına bir ileti olarak bedellendiriliyor. Münih Güvenlik Konferansı, birçok parti başkanını konferansa davet ederken, AfD idaresi, partinin anti-demokratik eğilimleri nedeniyle davet edilmemişti. Vance konferansta yaptığı konuşmada AfD ile işbirliğine kapıları kapatan, koalisyon kurmayı ilkesel olarak dışlayan partileri eleştirmiş, milyonlarca seçmenin oylarının yok sayılmasının demokratik meşruiyeti gölgeleyeceğini sav etmişti. Vance’in 22 dakikalık konuşmasının neredeyse tamamında AfD’ye takviye niteliğindeki bu görüşlere yer vermiş olması, “Vance Münih’te AfD için seçim kampanyası yürüttü” yorumununa da neden oldu.