ANKARA – Kamuoyunda ‘etki ajanlığı’ olarak bilinen düzenleme Meclis Adalet Kurulu’nda kabul edildi. Teklifte Türk Ceza Kanunu’nun ‘Devlet Sırlarına Karşı Cürümler ve Casusluk’ kısmına bir husus eklenerek yeni bir “suç” tarifi yapıldı. Unsurda şu tabirler yer aldı: “Devlet güvenliği yahut iç ve dış siyasal faydaları aleyhine yabancı bir devlet yahut tertibin stratejik çıkarları yahut talimatı doğrultusunda hata işleyenler hakkında 3 yıldan 7 yıla kadar mahpus cezası verilir.”
Düzenlemenin içinde yer aldığı Noterlik Kanun Teklifi’nin önümüzdeki hafta Meclis Genel Şurasında görüşülmesi bekleniyor.
Düzenlemenin hak ve özgürlüklere yönelik önemli bir tehdit oluşturduğunu belirten muhalefet temsilcileri; gazetecilerin, hak savunucularının, akademisyenlerin araştırmaları, yazıları, açıklamaları sebebiyle ‘casus’ olarak suçlanabileceğini söz etti. Düzenlemeyi pek çok sivil toplum örgütü de eleştirdi. O denli ki iş dünyasını temsil eden ve çok sık açıklama yapmayan TÜSİAD, “etki ajanlığı” düzenlemesinin içerdiği risklere dair bir açıklama yayımladı ve “Mevcut haliyle, STK’ların, basının, araştırmacı ve akademisyenlerin hangi hareketlerinin kabahat oluşturabileceğine dair çok sayıda belirsizlik içeren yeni kabahat tanımının herkes için inançsız ve öngörülemez bir ortam yaratması riski bulunmaktadır” sözlerini kullandı.
CHP Adalet Komitesi üyesi ve Kars Milletvekili İnan Akgün Alp, “Etki Ajanlığı” düzenlemesinin AK Parti iktidarının bugüne kadar getirdiği düzenlemeler içinde en tehlikelisi olduğunu söyledi. Alp, düzenlemenin yaratacağı risklere dair sorularımızı şöyle yanıtladı:
‘BU SİSTEMDE İÇ – DIŞ SİYASAL FAYDASI ANLAMAK MÜMKÜN DEĞİL’
Etki ajanlığı düzenlemesine neden karşı çıkıyorsunuz?
Öncelikle düzenlemede çok muğlak sözler var. Cürmün maddi ögeleri öngörülebilir olarak düzenlenmedi. Mesela kabahat tarifinde yer alan “’Devletin iç ve dış siyasal faydası aleyhine işlenen kabahat “ yahut “bir tertibin stratejik çıkarı doğrultusundan işlenen suç” kavramları bellilik içermiyor. Bunlar hata tarifinde hiç olmaması gereken tabirler. Bu tabirleri hatanın bir ögesi haline getirirseniz hem yargılama makamlarına çok geniş bir takdir yetkisi verirsiniz hem de sanığı aksi ispatlanamayacak bir isnatla karşı karşıya bırakırsınız. Ayrıyeten Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde; yasamayı, yürütmeyi, yargıyı tek elde toplayan bu sistemde ‘devletin dış ve iç siyasal yararı’ ile ‘iktidarın siyasal yararları’ kavramları iç içe geçmiş durumdadır. Bu bile tek başına düzenlemeyi “politik suç” haline getirmektedir.
Etki ajanlığı kabahati, Gürcistan, Macaristan, Rusya üzere sağ popülist başkanların idarede olduğu ülkelerde birer birer yürürlüğe girdi. Fakat bizde getirilen teklif dünyadaki örneklerinden çok daha tehlikeli bir noktada düzenliyor bu cürmü. Düzenleme, Türk Ceza Maddesi’ndeki tüm kabahatleri casusluk kabahatinin araç hatası haline getiriyor. TCK’deki rastgele bir devletin iç ve dış siyasal faydası aleyhine olabilecek bir kastla işlenirse ayrıyeten casusluk hatasından da cezalandırabiliyor.
İnan Akgün Alp ‘DİKTATÖRLÜĞE GİDİŞ YASASI’
Örneklendirebilir misiniz?
Örneğin Kanal İstanbul Projesi. Devlet için bir stratejik proje, devletin çıkarları için kıymetli. Yani ‘iç siyasal yarar’ kabul edilir. Ben Kanal İstanbul’un yapılmasını eleştirsem, yapanlara yönelik hakaret cürmü işlesem yalnızca hakaret cürmünden ceza almayacağım. Kanal İstanbul stratejik çıkarları ilgilendirdiği için casusluk hatasından da ceza alabileceğim.
Bu, bütün muhalefetin aleyhine kullanılabilecek bir kabahat ihdas ediliyor demek. Rastgele bir muhalif açıklamayı, bir karşı duruşu, bir ortaya gelmeyi cezalandıran, casusluk üzere ağır bir ithamla cezalandıran bir düzenleme. Tam bir diktatörlüğe gidiş yasası, otoriteleşme yasası.
Bir öteki örnek; sizin toplumsal medya paylaşımınız bir hata içeriyorsa mesela hakaret, tehdit… Siz o tehdit ve hakaret kabahatinden yargılanıyorsunuz. Lakin paylaşımınız “devletin iç – dış siyasal faydası aleyhine” ise casusluk hatasından ötürü da yargılanıyorsunuz.
Mesela Cumhurbaşkanı’na hakaret hatası işlediniz, tıpkı vakitte Cumhurbaşkanı’nın Suriye siyasetini eleştirdiniz. Hem hakaretten hem casusluktan yargılanacaksınız.
‘SADECE BİR İHBARLA CASUSLUK HATASINDAN YARGILANABİLİRSİNİZ’
Ayrıca bu yeni hatayla ilgili soruşturma yapılması hiçbir müsaadeye bağlı değil. Yalnızca kovuşturma yapılması Adalet Bakanının müsaadesine tabi kılınmış. Yani yalnızca bir ihbarla, bir şikayetle casusluk kabahatinden ne kadar süreceğini bilmediğiniz bir soruşturmaya maruz kalabilirsiniz.
Bu düzenleme o denli bir caydırıcı tesir yaratacak ki muhalifler, sivil toplum örgütleri, gazeteciler, akademisyenler, ‘Bu eleştirimle, bu yazdığımla, bu söylediğimle casusluk hatasından takibata uğrar mıyım?’ dehşetiyle fikirlerini açıklamaktan korkar hale gelecekler.
‘İKTİDAR SAVRULDU VE PANİKLEDİ’
Muhalefet uzunca bir müddettir iktidarın yargıyı tahakküm altına aldığını söylüyor. Tablo böyleyse neden bu düzenlemeye gereksinim duydu iktidar?
Aslında bu bir süreç. “Dezenformasyon” yasasının çıkması, Cumhurbaşkanı’na tek imzayla sıkıyönetim ilan etme hakkı verilmesi, avukatlara MASAK yükümlülüğü getirilmesi, TCK husus 220/6 değişikliği, Anayasa Mahkemesi kararlarına uyulmaması, belediyelere kayyım atamaları, Kobanê, 9. Yargı Paketi’nde yer alan şirketlerin mal varlığına el koyulmasına ait düzenleme ve artık tesir ajanlığıyla devam eden bir süreç. Bunun Türkçesi şudur; Türkiye otoriterleşiyor. Her bir yargı reformuyla adım adım yürürlüğe sokulan bir süreci yaşıyoruz. Bu, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçişle, Cumhurbaşkanı’na verilen inanılmaz yetkilerle başladı. Artık de bu harika yetkilerin yansımalarını görüyoruz.
Cumhurbaşkanı kaygıya de kapılıyor. Zira uzunca bir müddettir sarsılmaz zannettiği bu sistem lokal seçimlerde aldığı sonuçla sarsıldı. Bu sarsılma iktidarı paniğe sevk etti ve otoriterleşme kanunları bundan kaynaklanıyor.
‘TÜRKİYE’Yİ DÜNYAYA KAPATACAK BİR DÜZENLEME’
Bu düzenlemenin Türkiye’nin yakın devri için yaratabileceği riskler neler?
Muhalif, eleştirel kelamların lisana getirilmesi üzerinde büyük bir caydırıcı tesir getirir bu çeşit yasalar. Ancak yalnızca muhalefeti değil aslına sivil toplumu, akademi dünyasını da yakından ilgilendiriyor.
Mesela Türkiye’de temsilcilikleri olan memleketler arası hak savunucuları var; Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği üzere milletlerarası örgütler üzere. Bunlardan birisi Türkiye ile ilgili rapor yayımlasa, dese ki ‘Türkiye’de 700 binden fazla göçmenin adresine ulaşılamıyor.’ Bu bir tespit. Ancak “devletin iç – dış siyasi faydası aleyhine” bir durum tespiti. Bu raporu yayımlayanlar rapor süreçlerinde bir araç hatası da işlerlerse bu düzenlemeye nazaran bir casusluk hatası da işlemiş olacaklar.
Yani bu düzenleme Türkiye’yi dış dünyaya, memleketler arası topluma kapatacak bir düzenleme. Demokles’in kılıcı üzere casus suçlaması kurumların, örgütlerin, bireylerin zirvesinde olacak.
‘BUGÜNE KADAR YAPILANLARIN EN TEHLİKELİSİ, DÜNYADA EŞİ YOK’
Düzenleme gazetecileri nasıl tesirler?
Gazetecileri çok direkt tesirler. Gazeteci ürettiği haberle, yazıyla sorgular.
Haberleşmeyi, ulaşımı, kültürel alanı, teknolojiyi, kamu güvenliğini, altyapıyı, enerjiyi sorgular gazeteci. Bir iktisat muhabiriyseniz ve güç alanında bir haber yapıyorsanız, yaptığınız bu haber AK Parti için bir stratejik faydası ihlal ediyorsa ve şayet araç hata olarak da TCK’da rastgele bir maddeyi ihlal ediyorsa “casus” olarak suçlanırsınız.
Bugüne kadar yapılmış yasalar içinde en tehlikeli kanunla karşı karşıya Türkiye. Dünyada da eşi benzeri yok. AK Parti iktidarının yürüttüğü otoriterleşme seyahatinin en son eşiğindeyiz.
‘İŞ DÜNYASI DA BU MADDEDEN SONRA RAHAT HİSSETMEYECEK’
İş dünyasından da itiraz var düzenlemeye.
Tabii iş dünyası için de çok tehlikeli bir düzenleme. Yurtdışında stratejik bölümlerde faaliyet gösteren iş dünyasından beşerler elbette ki telaş duyacaklardır. Zira AK Parti’nin dış siyasal faydasının nerede olduğunu hiç kimse bilemez. Dün ‘kardeşim Esad’, bugün ‘katil Esed’ olabilir. Dün ‘Katil-darbeci Sisi’, bugün ‘Sayın Sisi’ olabilir. Hasebiyle Erdoğan’ın dış siyasetine güvenerek Türkiye’de iş dünyası da kendisini rahat hissetmeyecektir bu maddeden sonra.
‘ŞÜPHE HALİNDE MAL VARLIKLARINA EL KONULABİLECEK, MAL VARLIKLARI SATILABİLECEK’
9’uncu Yargı Paketi’ndeki düzenleme en az tesir ajanlığı düzenlemesi kadar tehlikeli. Başta iş dünyası olmak üzere herkesi ilgilendiriyor. Bu husus yürürlüğe girdikten sonra hiç kimsenin ekonomik güvenliği türel olarak garanti altında olmayacak. Kuşku halinde insanların şirketlerine, paylarına ve mal varlıklarına el konabilecek. Örgütlü cürümlerin işlendiği kuşkusu varsa ve Terörizmi Finansmanının Önlenmesi hakkında kanun ihlal edildiğine yönelik bir kuşkunun varsa yargılama sona ermeden, kesin karar beklenmeden şirketlerin, şahısların mal varlıklarına el konabilecek. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu kayyım olarak atanabilecek. Üstelik bu kayyım yargılama devam ederken ve kesin karar bile olmadan mal varlığının satılmasına, paraya çevrilmesine karar verebilecek.
‘MUHALEFETİN MİSYONU TOPLUMU UYARMAK, KAMUOYU OLUŞTURMAK’
Muhalefet olarak itirazlarınızı Meclis çalışmalarında lisana getiriyorsunuz. Fakat iktidarın çoğunluğuyla bu düzenlemeler de Meclis’ten geçme ihtimali çok yüksek. Ne yapılmalı?
İnsanların ne mal güvenliği ne can güvenliği ne hukuksal güvenliği var Türkiye’de. Adım adım savunmasız bir ortama gerçek sürükleniyoruz. Bu düzenlemeleri engellemek için evvelce kamuoyu oluşturmak lazım. Ancak Türkiye her güne yeni kaoslarla uyanıyor ve bu düzenlemeler kamuoyunun gözünden kaçırılıyor. Muhalefetin asli bir vazifesi de toplumu bu ataklara karşı uyarmak ve harekete geçirmek.
