Duygu Erdoğan / İSTANBUL – Gıdada hilenin kara listesi artık anlık olarak paylaşılıyor. Bilhassa fiyat hareketliliğini fırsat bilenlerin vatandaşın besinine el uzatarak çeşitli taklit ve hileyi artırdıkları görüldü.
Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından ‘Güvenilir Gıda’ sistemi üzerinden ‘sağlığı tehlikeye düşürecek’ ve ‘taklit/tağşiş’ yapılan besinler iki başka halde açıklandı. Buna nazaran geniş ağı olan zincir marketlerde satılan markalarda da pek çok tağşiş ortaya çıktı. En çok hilenin zeytinyağı, peynir ve tereyağı başta olmak üzere süt eserleri, bal ve baharatta yapıldığı görüldü. Lahmacun, döner, işlenmiş sucuk üzere besinler da listede geniş yer tutuyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın ‘guvenilirgida.tarimorman.gov.tr’ internet sitesinde açıkladığı listede 519 eser var. Liste anlık olarak güncellenerek daima formda kamuoyu ile paylaşılacak. Önceki gün gazetecilerle İstanbul’da Dolmabahçe Çalışma Ofisi’nde bir ortaya gelen Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, yeni sistemle kontrol sonuçlarının hızlı halde vatandaşla paylaşılacağını tabir etti.
Ağır cezalar geliyor
Bakan Yumaklı, 2024 yılında şu ana kadar 940 bin kontrol yapıldığını, tespit edilen 16 bin uygunsuzluk için uygulanan cezalar yanı sıra 771 milyon lira idari para cezası kesildiği bilgisini de verdi. En çok süt eserleri ve et eserlerinde taklit ve hileye rastladıklarını tabir eden Bakan İbrahim Yumaklı, denetimlerde en az hilenin ise meyve/sebze kümesinde olduğunu söyledi. Yumaklı, bilhassa “Ambalaj üzerinde yazıp içeriğiyle uyuşmayan ‘tereyağı tadında, keyfinde’ vesaire üzere bahislere hiçbir formda toleransımız yok” vurgusu yaparken, besinde taklit ve tağşiş yapanların cezalarını ağırlaştırmasıyla ilgili yeni bir çalışmayı Meclis’e taşıyacaklarının sinyalini verdi.
Koop. imajı
Tüketicinin imaj/isim bilinirliği ve algısını kullanarak yapılan besin hileleri yeniden listede yerini alıyor. Bilhassa ‘kooperatif’ eseri olduğu yanılsaması oluşturan Koop. kısaltması üzere marka kullanımları var. Lakin bu markalara bakıldığında şahıs ismine kurulmuş şirketler olduğu görülüyor.
Yanı sıra ‘gurme’ ve ‘organik’ isimleri altında da yapılan birkaç hile tespiti oldu.
Ortaya en çok bu meseleler çıktı
– Pek çok eserde bozulmayı engelleyen natamisin katkı hususu kullanımı.
– Süt eserlerinde karışımlar, bitkisel yağ, düşük süt oranı, düşük yağ oranı, nişasta, jelatin, düşük protein oranı.
– Baharat ve çayda besin boyası, besinde kullanımına müsaade verilmeyen boya kullanımı.
– Pek çok bal eserinde hileler.
– Zeytinyağında düşük kaliteli yağ karışımı, bitkisel yağ karışımı, besin boyası.
– İşlenmiş et eserleri ve lahmacun, döner, kebap ürünlerinde kanatlı eti, tek tırnaklı hayvan (at, eşek) eti, sakatat kullanımı.
– Baharatta yabancı husus tespiti ve besinde kullanımına müsaade verilmeyen boya.
Yaygın markalar da var
Markalar vilayet bazında ağırlaşsa da geniş kitleye ulaşan zincir marketlerde satışı olan markaların kimi eserlerinde de hile tespiti yapıldı. Tarabya markasının tam yağlı taze kaşar peynirinde natamisin tespiti; Arifoğlu’nun pul biber, tatlı biber, sumak baharatlarında besinde kullanımına müsaade verilmeyen boya tespiti; Başyazıcı’nın konutluk dana sucuk eserinde sakatat olarak baş eti tespiti; Lio’nun 2 litrelik naturel sızma zeytinyağında daha düşük kaliteli yağ karışım tespiti; Gediz ısıl süreç görmüş piliç sucuk eserinde kanatlı eti tespiti; Karlıdağ tuzlu tereyağında düşük yağ oranı, yüksek nem oranı; Kayalar tam yağlı koyun yoğurdunda inek sütü tespiti yapıldı. TAB Gıda’nın Kayseri Forum’da yer alan Arby’s markasının pişmiş dana eti eserinde ise kanatlı eti tespiti yapıldı.
Tüketici ihbarları da bekleniyor
Tüketicinin besindeki rastgele bir tasasını gidermek için çeşitli kaynaklardan ihbarlar kabul edilerek, anında kontrol yapılıyor. Buna nazaran, ‘Alo 174’ sınırı, ‘[email protected]’ adresine e-posta, ‘alo174.gov.tr’ adresindeki canlı dayanak yahut ‘Alo 174 taşınabilir uygulaması’ yoluyla şikayette bulunmak mümkün. Ayrıyeten bakanlığın toplumsal medya hesapları, ‘0 501 174 0174’ numaralı WhatsApp sınırı üzerinden ihbar yapılabiliyor. Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, sosyal medya üzerindeki paylaşımları da ihbar olarak kabul ettiklerini söyledi.