Birkaç yıldır ilkbaharı yaşamadan yaza, sonbaharı görmeden kışa geçiyoruz. Kışa birdenbire merhaba demeden evvel küçük bir ‘okuma’ düzenlemesi yaptım. Uygulayabilirsem ne âlâ. Bu mahiyette Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Bütün Şiirleri’nin (Dergâh Yayınları) yeni baskısını okuyacaktım ama bir öbür okuma sırasında şair İlhami Atmaca’nın, “Ben 17 yaşındayken de mecmualar Tanpınar’la doluydu, artık de.” cümlesiyle karşılaşınca şaşırdım. Tanpınar yerine Atmaca’nın ‘o çocuklar o denli mahzun ağlamaya gittiler’ini okumaya karar verdim.
Atmaca’yla eskilerden tanışırız. İlesam’da çay-tütün içmişliğimiz, Zeytinburnu Kültür Merkezi önünde dertleşmişliğimiz vardır. İnsanlığının yanında muhkem şairdir. Canlı, yalın, gürbüz şiiri, net, sahi ve eğilip bükülmeyen bir duruşu vardır. Duruşu dedim zira duruş şiire dahil! Şiirin yanında çocuklarını, ‘gece’yi bir de mahzunluğun her çeşidini sever. Maişetini grafik sanatları ve fotoğrafla sağlayan Atmaca ayrıyeten bağlama çalar, fotoğraf çeker. Birçok kitaba kapak tasarlamıştır. Eski mecmualarda çizimlerine rastlamak mümkündür. Müslüman ve muhaliftir. Kendisini şiirle tabir eder. Şöyle der bir konuşmasında: İnsanlara bir şey önermiyorsan ve bir diğerine/ötekine bir şey sunamıyorsan sanatının hiçbir değeri yok.
Atmaca’nın daha 16’sındayken kaleme aldığı ‘o çocuklar’a dönersek, bu çalışma benim için ‘kitaba da ismini vermiş olmaktan çok öte bir şiir. Okumalarımız sırasında olağanın üstünde şiir yahut dizelerle karşılaşabilme ihtimali her vakit kuvvetlidir. Problem o şiirin/dizenin içimizde bulduğu karşılıkla alâkalıdır. Bu şiir de bu türlü. “Bir dize yeter!” dedirtecek hoşlukta.
Toplam 39 şiirin yeraldığı kitabın girişinde, “1964’te Çankırı’da doğdu. İstanbul’da yaşıyor” yazıyor Atamaca hakkında. Kısa ve net! Art kapakta ise Hakan Albayrak’ın şair için yazdığı bir şiir var; başlıksız. Atmaca da Albayrak’a bir şiir ithaf etmiş: ey kent seni kanatacağız (s. 77).
Kitapta, şiir hafızamızda yer bulacak birçok dize var: ve bacılar avuçlarını gözlerine yamardı (s. 9), … zahmetler yüklüyorum mısralara (s. 31), burkutulmuş bir gül müydü endişe (s. 33), sonra gece geldi / esmer ve kamburdu (s. 54), kuşlar topluyor bir bir mırıltıları (s. 58), taşıdığım bütün korkular hüznün bulutlarıdır (s. 75).
’70’li yılları yaşamış, ’80’li yılların faşizminden nasibini almış İlhami. Damlara düşüp, azaplardan geçmemiş olsa da ‘trajedi’yi görmüş; yıkıma anbean şahit olmuş. Birçokları üzere olanları sineye çekip küsmemiş. O karanlık periyodu genç yaşında dizelere taşımış. Bu sayede de karşımıza bu türlü bir şiir çıkmış. Periyodunun mahzun çocuklarına, ‘o çocuklar’ın diş kıran çaresizliğine tanıklık eden şiiri sayesinde o çocuklar ‘biraz’ görünür hâle gelmiş! Bu tanıklık değerli zira o periyodu yaşayıp, ağır bedel ödeyen birçok vatan evladı vardı ve ancak bu çaresizliğin bir kıssası yoktu. Şiirleri, romanları, türküleri, sinemaları.. Yoktu zira yaşananları kaydetmeyi, tarihe not düşmeyi sevmiyoruz. Bunda elbette ‘okuma-yazma’yla olan münasebetimizin de hissesi var. En büyük hisse ise ihmalkârlığımızda, kolay unutmamızda!
‘O çocuklar’ şiiri, Selçuk Küpçük tarafından bestelenip, Kurutulmuş Gül Mevsimi kasetine alınmış. Okurlara yapıtı okumakla kalmayıp Küpçük’ün yorumuyla dinlemelerini de salık veriyorum.
Kızının öğrendiği müddetleri satınalan bir baba ve “Benim işim, üzerine yeminler edilen geceyi, her gün yine yaratılan bakir güne ulamak.” diyen bir sanatkâr olmayı başaran şairi daha güzel tanımak isteyenlere Adem Turan’ın kendisiyle yaptığı sohbeti tavsiye edebilirim. (dünyabizim, 26 Mayıs 2010).
İlk kitabı o çocuklar o denli mahzun ağlamaya gittiler, Kent Yayıncılık’ca ikincisi neden korkayım benzemekle bir kahramana, A-sanat Yayınları tarafından yayımlanan Atmaca’nın yapıtlarının baskısı yok. “…. getir şiirlerini kitaplaştıralım diyen yayınevi olursa nazlanmam” diyen şairin kitaplarını tekrar basacak bir babayiğit (yayınevi) yok mu?
Kitabın kapağına konulan fotoğraftaki soğuk sokağın bir köşesine ilişmiş, elleri böğürlerinde sinip kalmış çaresizler, yıllar evvel gitmiş olan o çocukların yolunu gözleyip, “Beklemekten yorulduk, dönseler artık!” diyorlar.
Bir karşılık vermek lâzım onlara. Bir yanıt: Şiirler, kıssalar, romanlar, sinemalar…