Samsun Atakum Bilim ve Sanat Merkezi öğrencileri Yaşar Yiğit Toraman, Kerem Bekdemir ve Hevin Emek Avcı, geliştirdikleri “Otonom Ortam Sterilizasyon Sistemi” ile hastane, laboratuvar ve mesken üzere ömür alanlarının yüksek randımanla temizlenmesi ve dezenfeksiyonunu sağladı. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Mehmet Yalçın Taşmektepligil Spor Salonu’nda gerçekleşen TÜBİTAK 56. Lise Öğrencileri Araştırma Projeleri Bölge Müsabakası’nda, UVC ışını ve ozon gazının kullanıldığı sterilizasyon kabini projesi biyoloji alanında birinci olarak dayanak almaya hak kazandı.
Projeyi geliştiren öğrencilerden Yaşar Yiğit Toraman, yakın vakitte Kovid-19 ile sayısız global patojen hastalıklar yaşandığını, bu nedenle bu projeyi hayata geçirmek istediklerini söyledi. Bu süreçte yetersiz dezenfeksiyon ile sterilizasyonun büyük kayıplara neden olduğunu söz eden Toraman, “Bazı ülkelerde hastaneler yapıldı ve geri yıkıldı. Biz de bunu görerek daha mutlak ve güçlü bir sterilizasyon sistemi geliştirmek için yola çıktık ve bu otonom sistemi tasarladık” dedi.
‘SİSTEM İNSANLARI ALGILIYOR VE ODA BOŞKEN ÇALIŞIYOR’
Yaşar Yiğit Toraman, proje üzerinde geçen yaz tatili devrinden bu yana çalıştığını tabir ederek, şunları kaydetti: “Projemiz kapalı oda ortamlarını temassız ve kısa müddette UVC ışını ve ozon gazının kalıntı bırakmayan güçlü doğal antibakteriyel tesirlerini kullanarak sterilize edecek otonom bir sistemdir. Otonom sistem hem dezenfektanların denetimlerini hem de kişisel algılama sistemi barındırmaktadır. Bu dezenfektanların direkt insan cildine tesir ettiğinde büyük ziyanları vardır. İnsanları korumak için sistem insanları algılıyor ve oda boşken çalışıyor. Yaptığımız data taramaları ve deneylerden yola çıkarak geliştirdik. Birinci evvel ortama 10 dakika boyunca UVC ışını verilirken akabinde ozon jeneratörünün gücüne ve odanın büyüklüğüne bağlı olarak 20-30 dakika ortasında gaz salınımı yapılmaktadır. Son olarak da ortama tekrar 5 dakika UVC verilerek ozon gazının oksijene süratli dönüşümünü sağlayarak ortamı doğal bir biçimde havalandırmaktadır.”
Toraman, sistemin tüm ömür alanlarında bunun yanı sıra hastane, ameliyathane, MR ve tomografi ile laboratuvar üzere hassas yerlerde öncelikli olarak kullanılabileceğini belirtti.
Temizlenecek oda yahut ortam boşaltıldığında sistemin devreye girdiğini lisana getiren Toraman, ortamda insan yahut canlı olup olmadığını belirleyen sistemde evvelce öğretilen bir manzara sürece modeli kullanıldığını, bunun da hareket algılama sensörleri ile desteklendiğini tabir ederek, “Yazılı kullandığımız hazır model aracılığıyla büsbütün biz yaptık. Sistemin çalışma prensibini de bir web sitesi aracılığıyla yaptığımız animasyonla da anlattık. Patent başvurusu için çalışmalara başladık” diye konuştu.
Atakum Bilim ve Sanat Merkezi Biyoloji Öğretmeni ve proje danışmanı Faruk Tolga Şengüllendi ise projenin paklık için kullanılan kimyasal eserlerin ve buna bağlı hastalıkların arttığı periyotta kıymet kazandığını vurguladı.
Bu kimyasallardan uzaklaşılması gerektiğini tabir eden Şengüllendi, “Dokunmadan otonom, hiçbir kimyasala muhtaçlık duymaksızın gerçekleşen bir sterilizasyon sistemi yapılması kelam konusu” diye konuştu.