Oxford Sözlüğü, 6 aday sözcük ortasından 37 binden fazla kişinin iştirakiyle yılın sözünü olarak “beyin çürümesi”ni (Brain rot) seçti.
Prof. Dr. Hastürk, sosyal medyayı eğlencelik ve gereksiz kullanma ile beyni uyuşturan içeriklerin sonsuza kadar kaydırılarak izlenmesini söz eden “beyin çürümesi”ne dair merak edilenleri anlattı.
“Beyin çürümesi” kavramının birinci duyulduğunda ürkütücü bir tabir olarak algılanmaması gerektiğini, bunun yalnızca bir tanımlama olduğunu vurgulayan Hastürk, “Sosyal medyanın kronik olarak kullanılmasından sonra insanın entelektüel işlevlerinin bozulması, hafıza bozuklukları, toplumsal ömürden kopması ve buna bağlı olarak da izolasyonla depresif bir tablonun gelişmesi bu tarifi ön plana almıştır.” dedi.
“TEMEL BELİRTİ DAİMA TELEFONLA YAŞAMAK”
Sosyal medyanın emeli dışında kullanılması sonucu başta milyonlarca görüntü olmak üzere beynin çöplerle dolup, ziyan gördüğüne dikkati çeken Hastürk, şu bilgileri paylaştı:
“Beyin çürümesi, daima kaydırma hareketiyle birlikte toplumsal medyanın olağandışı kullanımı sonucu entelektüel işlevlerin ve insan bağlarının gerilemesine bağlı olarak gelişen genel bir tablonun tanınan ismidir. Bu bir teşhis olmamakla birlikte kimi davranışlar ‘beyin çürümesi’ tarafından belirti vermektedir. Aslında bu tahminen çoğumuzda olmaktadır. Örneğin, daima telefonla yaşamak, gözümüzü telefondan ayırmamak, daima bir bildirim denetimi, toplumsal medyayı insan ve toplumsal münasebetlerimizden ve hobilerimizden önde tutmak, ‘beyin çürümesi’ne yönelik belirtilerdir. Toplumsal medyanın vazgeçilmezliği düşünüldüğü vakit bu durum aslında birçok bireyde görülmektedir.”
“KİŞİLİK GELİŞİMİNİ OLUMSUZ ETKİLİYOR”
Prof. Dr. Hastürk, “beyin çürümesi”nin tüm yaş kümelerini etkilediğini belirterek, şunları kaydetti:
“Özellikle Kovid-19 periyodundan itibaren çocuk ve ergen yaş kümesini daha çok etkilemiştir. Bu da toplumların gelecek konusundaki korkusunu ön plana çıkarmıştır. ABD’de 2023 yılında yapılan araştırmalarda, bilhassa 6-14 yaş kümesinde toplumsal medya ile telefon bağımlığının, pandemi öncesi ve sonrasına nazaran yüzde 40’tan yüzde 70’lere, ergenlerin çevrim içi bağımlılığının ise 9 saate kadar çıktığı tespit edilmiştir. Bu da hakikaten kıymetli bir noktadır. Bu yüzden ‘beyin çürümesi’nden en çok etkilenen yaş kümesi ergenlerdir. Doğal ergenlik periyodu karakter oturması açısından değerli bir devirdir.”
Batılı toplumların “beyin çürümesi”nin tesirlerini en aza indirmek için birtakım tedbirler almaya başladığını vurgulayan Hastürk, “Sosyal medyada olağandışı derecede gerçek dışı ömürler gerekli ve gereksiz görüntüler kelam konusu. Ergenlik devrinde toplumsal ilgilerin art plana atılması, ergenlik devrindeki çocukların ekran önünde fazla vakit geçirmesi, akran ilgilerini sürdürememesi ve ergenlik devrinde öğrenilmesi gereken toplumsal ve duygusal benliğin oturtulmamasını öne çıkarıyor.” dedi.
“TELEFON KULLANIMINA HUDUT GETİRİLEBİLİR”
Ergenlik çağındaki çocukların ekran ve telefon bağımlılığının önüne geçilmesi için ailelere davette bulunan Hastürk, şu tavsiyelerde bulundu:
“Ekran ve telefon bağımlılığını önlemek için birtakım önlemler önemli olarak konuşulmalı. Örneğin, cep telefonu kullanımına 16 yaş sonu getirilerek, telefonun ailelerce alınması, ekran müddeti ve kullanım limiti getirilmesi, bilhassa de aile yemekleri, arkadaş sohbetleri, mesken yahut okul ödevleri dışında uyku vakitlerinde internetin kapatılması önemli önlemler olarak düşünülmektedir. ‘Beyin çürümesi’ne karşı erişkinlerin rol model olması değerli. Örnek olabilmek için istikrarlı bir ekran kullanma mühleti modumuzun olması gerekiyor. Bunun yanında hobileri, insan bağlantılarını ön plana çıkarmamız, hayat alanlarında cihazsız alanlar ve vakitler yaratılması gerekiyor.”