ÜCRETİNİ VELİ KARŞILIYOR
MEB’in 4 Ocak 2020’de aldığı kararla, tam vakitli kaynaştırma öğrencilerinin akademik, toplumsal ve öz bakım hünerlerine takviye olunması ismine okullarda kolaylaştırıcı kişi yani gölge öğretmen bulundurulmasına izin verildi. Bu kararın ayrıntısında yer alan ‘otizm spektrum bozukluğu’ sözü, kelam konusu hizmetten öbür özel ihtiyaçlı çocukların yararlanmasını engelliyordu. Uygulamada vazife alacak gölge öğretmenlerin fiyatları daha evvel de olduğu üzere yeniden özel ihtiyaçlı öğrencinin ailesi tarafından ödenecek. MEB Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürü Doç. Dr. Mustafa Otrar uygulamanın ayrıntıları hakkında şunları söyledi:
‘Kolaylaştırıcı kişi’ uygulaması bütün kaynaştırma öğrencilerimizin istifadesine sunulan bir biçimde genişletilmiş oldu. Biz bu değişikliği yaklaşık 1 yıldır tasarlıyoruz. Bakanımız Yusuf Tekin’in dayanağı ve oluru ile çıkan bu kapsam genişletme kararının, kanunda da yerinin olmasını dilek ediyoruz. İlgili kanun değişikliği taslağını sunduk. Kısa mühlet içinde meclisin gündemine geleceğini umuyoruz. Mevzuat değişikliği olunca yasal desteği da olacak.
KİMLER KOLAYLAŞTIRICI KİŞİ OLABİLİR?
Uygulamanın birinci başladığı yıl olan 2020’de karar vericilerinin bunu yalnızca otizmle sonlandırmış olmalarıyla ilgili varsayımım; sistemin yeni olması nedeniyle bir küme özelinde pilot uygulama yapılmak istendiği tarafında. Artık ise kolaylaştırıcı kişinin nitekim gerekli olup olmadığı Ferdi Eğitim Programları ünitesince kararlaştırılacak. Çocuklarımızın ehil şahıslar tarafından desteklenmesi amacıyla, eğitim fakültesi mezunları başta olmak üzere eğitimcilik formasyonu almış şahıslar ‘kolaylaştırıcı kişi’ olabilecek. Çocuğun özel durumuna nazaran anne baba kardeş üzere akrabaları da yakınında bulunabilecek. Akrabalar kelam konusu olunca bir diploma aranmayacak.
NEDEN ‘SINIF DIŞI’ KARARI ALINDI?
Otizmli kaynaştırma öğrencileri için bu uygulama sağlanırken kapsamın genişlemesiyle sayısal büyüme de olacak. Bizim kaynaştırma öğrencisi sayımız 405 bin. Kaç kişinin talebi olacağını başlangıçta iddia etmek sıkıntı. Tamamını bırakın, 4’te 1’i için 100 bin kişilik talep oluşsa, bu 100 bin kişiyi matematiksel büyüklüğü nedeniyle sınıflara sokamayız. Büyük bir sayıyla karşılaşacağımız için sürecin yönetilmesi zorlaşacaktır. O yüzden sınıf dışı olarak kararlaştırdık. Lakin bu karar uygulamada, çocuğun muhtaçlığına nazaran okul idaresinin müsaadesi ile belli oranda esnetilecektir. Başlangıçta sınıfın içinde olmaması daha uygun bir seçenek fakat ‘kesinlikle yasak’ diye bir durumdan bahsetmiyorum.
‘KOLAYLAŞTIRICI KİŞİ SINIFA DA GİREBİLMELİ’
Türkiye Down Sendromu Derneği Yönetim Kurulu Üyesi, avukat Cansu Korkmaz:
Gölge öğretmen olarak bilinen ‘kolaylaştırıcı kişi’, okul ortamındaki özel ihtiyaçlı öğrencinin ders malzemelerini düzenlemesine, ödevlerini yapmasına, okula gidip gelmesine, toplumsallaşmasına, şahsî muhtaçlıklarını karşılamasına yardımcı olan kişi. Veli, öğretmen ve özel gereksinimli çocuk ortasında köprü vazifesi gören bu bireyler, ebeveynler tarafından maaşları ve sigortaları ödenerek çocuğun okuldaki her anında yer alıyorlar. 2020 öncesinde, çocuğun üstün faydası kapsamında her özel ihtiyaçlı öğrenci için talep ediyorduk ve okullar da bu istikamette inisiyatif alıp teşhis fark etmeksizin uygulanmasına müsaade veriyorlardı. 2020’de alınan kararda otizm haricindeki özel ihtiyaçlı çocuklar kapsam dışına çıkarıldı. Biz de Türkiye Down Sendromu Derneği olarak buna itiraz ettik. Kamu Denetçiliği Kurumu (KDK)’na akabinde Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK)’e 2021’de yaptığımız müracaatlarda yalnızca otizmli çocuklara bu imkanın verilmesinin ayrımcılık yarattığını ilettik.
MEB’in kapsamı genişleten son kararının değerli bir birinci adım olduğunu düşünüyoruz. 2020’deki kararda sınıf içi ve sınıf dışı olarak sırf otizmli çocuklar için sağlanabileceği yazılan bu hizmet, artık tüm özel ihtiyaçlı çocuklar için fakat ‘sınıf dışında’ uygulanacak. Şimdi ayrıntıları paylaşılmasa da kapsamı genişletilmiş lakin fonksiyonu azaltılmış üzere duruyor. Bunun müddet ve ortam olarak kısıtlanmaması gerektiğini düşünüyorum. ‘Kolaylaştırıcı kişi’nin sınıf içinde de kıymetli vazifeleri oluyor. Kararın ‘sınıf içi ve dışı’ olarak düzenlenmesi tarafında MEB Özel Eğitim ve Rehberlik Genel Müdürlüğüne dilekçe vereceğiz.