Beslenmede Neden Akdeniz Diyeti?
Genetik, doğum biçimi, yaş, hayatın sürdürüldüğü coğrafya, antibiyotik kullanımı ve en değerlisi uygulanan diyet, bağırsak mikrobiyotasını değiştiren faktörler ortasında yer alıyor. Doğumdan sonra bağırsak mikrobiyotası üzerindeki birinci tesirin anne sütü yahut formül süt aracılığı ile gerçekleştiğini belirten uzmanlar, bebeklikten sonra bağırsak mikrobiyotasının gelişimini sürdürdüğünü tabir ediyor. Batı diyetinin birtakım değerli mikrobiyal cinslerin kaybına neden olabildiğine dikkat çeken uzmanlar, Akdeniz diyetinin sağlıklı ömür standardı olarak kabul edildiğini de belirtiyor.
Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Kısmı Arş. Gör. Diyetisyen Ekin Çevik, besinler ve mikrobiyata ortasındaki münasebet hakkında değerlendirmelerini paylaştı.
Organizma yüzeyine nazaran adlandırılıyorlar
Mikrobiyotanın bakteri, arke, protozoa, mantar ve virüsler üzere kommensal, simbiyotik ve patojenik mikroorganizmaların oluşturduğu ekolojik komüniteler olduğunu belirten Çevik, mikrobiyataların bulundukları organizma yüzeyine nazaran adlandırıldıklarını tabir etti.
Bağırsak-beyin bağlantısı 3 düzenek ile açıklanıyor
Diyetisyen Ekin Çevik, bağırsak-beyin bağlantısının üç mümkün düzenek ile açıklanmaya çalışıldığını söyledi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Birincisi, bağırsak mikroorganizmaları tarafından üretilen nörotransmiterlerin vagus sonu aracılığıyla beyne sinyal gönderebileceği tarafındadır. Bu sayede hipotalamus ve öbür beyin bölgesi aktivitelerinde değişiklik meydana gelebileceği ve açlık-tokluk düzeylerinin etkilenebileceği iddia ediliyor. İkinci mümkün düzenek; bağırsak mikroorganizmalarının, birtakım sitokinlerin salınımı için bağışıklık hücrelerini uyarması ve deverana giren bu sitokinlerin beyne giderek buradaki en kıymetli bağışıklık hücresi olan mikroglianın olgunlaşması ya da aktivasyonunu etkileyebileceği biçimindedir. Son olarak; bağırsak mikroorganizmalarından salınan metabolitlerin dolanım sistemi aracılığı ile beyne gelerek burada vagus sonunu aktive edecek nörotransmiter salınımını tetikleyebileceği ve açlık modülasyonunu etkileyebileceği düşünülüyor.”
Mikrobiyata obezite ile yakından ilişkili
Bağırsak-beyin münasebetinin yanı sıra bağırsak sıhhatinin bağırsak homeostazı, fizyolojisi, bağışıklık sistemi ve konak metabolik yolları üzerinde net sonuçları olduğunu belirten Çevik, “Çeşitli çalışmalar mikrobiyotanın obezite, irritabl bağırsak sendromu, kronik inflamasyon, konstipasyon, karaciğer hastalıkları, besin alerjileri üzere durumlar ile yakından bağlı olduğunu gösteriyor. Buna ek olarak lenfoid doku ve epitel ile etkileşime giren bağırsak mikrobiyotasının konak savunma sisteminin düzenlenmesi ve geliştirilmesinde değerli bir rol oynadığı biliniyor. B ve T hücrelerinin olgunlaşması ve serumda uygun immünoglobulin düzeylerinin korunması için sağlıklı bir mikrobiyota gereklidir. Ayrıyeten, bağırsak mikrobiyotasının bileşimi ve fonksiyonundaki değişiklikler yaşlanma, nörogelişimsel bozukluklar, siroz, kardiyovasküler hastalıklar ve kanserle de ilişkilendiriliyor.” diye konuştu.
Bağırsak mikrobiyatasını değiştiren birçok faktör var
Arş. Gör. Ekin Çevik; genetik, doğum biçimi, yaş, hayatın sürdürüldüğü coğrafya, antibiyotik kullanımı ve en kıymetlisi diyetin bağırsak mikrobiyotasını değiştiren faktörler ortasında yer aldığını söyledi ve kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Öyle ki; doğumdan sonra bağırsak mikrobiyotası üzerindeki birinci tesir bebek beslenmesi anne yahut formül süt aracılığı ile gerçekleşiyor. Bebeklikten sonra bağırsak mikrobiyotası gelişimini sürdürüyor ve diyetin bileşimi, bağırsak mikrobiyotasının halini, yapısını ve çeşitliliğini tanımlamanın anahtarı olmaya devam ediyor. Örneğin, yüksek karbonhidratlı diyetler Prevotella cinsinin; yüksek yağlı ya da yüksek proteinli diyetler ise Bacteroidetes mikrobiyal çeşitlerinin bağırsakta gelişimini destekliyor. Diyet bileşiminin bu tesiri karbonhidrat, protein, yağ üzere bileşenlerin metabolitleri ile ilgilidir ve bağırsak mikrobiyotası tarafından üretilen kısa zincirli yağ asitleri olan asetat, bütirat ve propiyonatın konağın sıhhati üzerinde fizyolojik tesirlere sahip olduğu bulunmuştur.”
Bu diyetler mikrobiyatayı etkiliyor
Arş. Gör. Ekin Çevik, mikrobiyatayı etkileyen diyet cinslerini şöyle paylaştı:
- Yüksek proteinli diyetler: Protein yıkımının olağan son eserleri amino asitler, amonyak, aminler ve kısa zincirli yağ asitleridir. Yüksek amonyak konsantrasyonlarının malign tümör gelişimi ile bağlantılı olduğu bulundu.
- Diyet posası: Diyet posası, bitkilerden elde edilen değerli bir besin bileşenidir ve işlenmiş besinlerdeki konsantrasyonu çiğ sebzelere nazaran daha düşüktür. Diyet posası, ince bağırsaktan kolona geçerek burada bakteri cinsleri tarafından kısmen metabolize edilir ve metabolize olmayan diyet posası daha sonra dışkı yoluyla atılır. İnsülin, nişasta ve oligosakaritler üzere birtakım polisakkaritler, bakteriler tarafından parçalanabilen diyet posasının tipik örnekleridir. Bununla birlikte, selüloz üzere kimi formlar kolondan geçerken bakteriler tarafından büsbütün parçalanamaz. Kompleks karbonhidratlar olağanda mikrobiyal büyüme için kıymetli bir güç kaynağı misyonu görür ve proteolitik enzimler tarafından kısa zincirli yağ asitlerine ve çeşitli gazlara parçalanabilir. Bu karbonhidratlar, mikrobiyotanın büyümesini uyararak konakçıya yarar sağlayan sindirilemeyen besin bileşeni olarak tanımlanan prebiyotikler olarak da isimlendiriliyor. Prebiyotikler, bağırsak mikrobiyal popülasyonlarının bileşimindeki değişiklikleri indüklemek ve konakçı sıhhatine birçok yarar sağlamak için çok değerlidir. Son çalışmalar, prebiyotik tüketiminin bağırsak mikrobiyal popülasyonunu modüle edebileceğini ve konakçının sıhhatini güzelleştirebileceğini gösteriyor.
- Batı diyetleri: Daha az diyet posası ve zerzevat içeren çağdaş Batı diyetlerinin tüketimi, kırsal topluluklara kıyasla batı (kent) topluluklarında birtakım değerli mikrobiyal tiplerin kaybına neden olma eğilimindedir.
- Akdeniz Diyeti: Dengeli bir meyve, tahıl, tekli doymamış yağ, zerzevat ve çoklu doymamış yağ alımına dayanan Akdeniz diyeti, sağlıklı bir hayat stili için standart olarak kabul ediliyor. Akdeniz diyeti ile beslenen bireylerde Bacillaceae, Proteobacteria sayısı ile akut faz C-reaktif protein düzeyi daha düşükken; Clostridium ve Bacteroidetes popülasyonlarının yüksek olduğu bilinmektedir. Dolayısı ile bu cins diyetlerin anti-inflamatuar özelliklere sahip olduğu ve hastalıklarda inflamasyonu azaltmak için kullanılabileceği belirtiliyor.
- Vejetaryen diyetler, konağı çeşitli kronik, metabolik ve inflamatuar bozukluklardan koruyabildikleri için sağlıklı ve yararlı diyetler olarak da kabul ediliyor. Bitki bazlı polisakkarit, lif ve nişasta açısından varlıklı vejetaryen diyetlerle beslenme, inflamatuar hastalıklara karşı müdafaa sağlayabilir.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı