Ogün Akkaya
ANKARA – Siyasi partiler 14 Mayıs’ta yapılacak seçimler için milletvekili aday listelerini Yüksek Seçim Kurulu’na (YSK) sundu. Yeni devirde Meclis’te kaç bayan milletvekili olacağı da merak konusu.
Siyasi partiler tarafından YSK’ye teslim edilen milletvekili adayları ortasında bayanlara en çok yer veren partiler Yeşil Sol Parti ve Türkiye Personel Partisi (TİP) oldu. Yeşil Sol Parti adaylarının 200’den fazlası bayanlardan oluştu. TİP de 398 kişilik listesinde 161 bayan adaya yer verdi. AK Parti ise listesinde 113 bayan adaya yer aldı.
Millet İttifakı çatısı altında DEVA, Gelecek Partisi, Saadet Partisi ve Demokrat Parti adaylarının da yer aldığı CHP listesinde 153 bayan aday kendine yer bulabildi. Genel lideri bayan olan ÂLÂ Parti’nin listelerinde ise 600 adaydan 145’i bayanlardan oluştu. Listelere nazaran, AK Parti 4, CHP 11, ÂLÂ Parti 6, Yeşil Sol Parti 30, TİP 28 bayanı birinci sıradan aday gösterdi.
‘GÖNÜL İSTERDİ Kİ BÜTÜN VİLAYETLERDE BAYANLAR BİRİNCİ SIRADAN ADAY OLSUN’
Siyasi partiler tarafından hazırlanan milletvekilleri listelerinde bayanların temsiliyetini kıymetlendiren Türkiye Bayan Dernekleri Federasyonu Lideri Canan Güllü, “İstanbul Sözleşmesi’nin ve bayanların haklarının seçim pazarlığına materyal olduğu bir devirde gönül isterdi ki bütün vilayetlerde birinci sıradan bayanlar aday olsun” dedi. Bayanların listelerde son sıralarda ‘dolgu malzemesi’ olarak değil, önemli manada üst sıralarda yer almasının kıymetli olduğunu söyleyen Güllü, siyasi partilerin bayan aday gösterme konusunda olgunluğa erişememesinin mazeretlerle anlatılamayacağını söyledi.
Türkiye Bayan Dernekleri Federasyonu Lideri Canan Güllü ‘SİYASİ PARTİLER BU SEÇİM DEVRİNDE DE EŞİTLİKTEN YANA BİR LİSTE OLUŞTURMADI’
“Haklarımızı savunmak için alanlarda üzerimize düşen misyonun tartısını omuzlarımızda hissedeceğiz” diyen ve siyasi partilerin tamamının bayan erkek eşitliğini gözeterek bir liste oluşturmadığını söyleyen Güllü şunları kaydetti:
“Kadınlara ‘sandığa gidin’ cümlelerinin çokça duyulacağı bir periyotta bayanların listelerde olmaması can yakıcı. Bayan çabasının eşitlik gayretine dönmesi, bu uğraşın eşitsizliği giderecek derecede toplumsal hale dönüşmesi için uğraşlarımızdan vazgeçmeyeceğiz. Yine Refah Partisi’nin iktidara gelmek için masada bir mutabakat yaptığı bir devirde bayanların adaylığı derinden anlamaları gerekiyordu. Bu süreç hepimiz için aldatıcı bir hale gidiyor. Yeşil Sol Parti ve Türkiye Personel Partisi’nde bayan adayların oranı yüksek lakin eşitliğe baktığımızda onlar da eşitliği sağlayamamışlar. Bütün siyasi partiler açısından baktığımızda milletvekilleri listelerinde eşitlik yok. Hepsi eşitlikten yana tutum almada derslerini daha âlâ çalışmak zorunda. İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılması, sarsıntı bölgesinde yaşanan bayan cinayetlerinin arttığı, bayana karşı şiddetin yükseldiği süreçte toplumsal niyetin ve yapının değişmesine yönelik algıyı değiştirmenin tam vaktiydi. Bunu uygun kullanamadılar. Siyasi partilerin daha çok çalışması gerekecek. Tüm siyasi partiler bu seçim devrinde de eşitlikten yana bir liste oluşturamadı.”
‘PARTİLERİN GENEL LİDERLERİNE TEKRAREN ANLATTIK’
Farklı siyasi partilerden liyakatli, eşitlikçi, demokrasiye bağlı bayanları Meclis’e taşıma gayesinde olduklarını hatırlatan Ben Seçerim Genel Yöneticisi Nilden Bayazıt, “Yaptığımız çalışmayı siyasi partilerin genel liderlerine tekraren anlattık. Belediye liderleri ile görüştük. Çalışmalarımız çok düzgün karşılandı” diyerek bayan milletvekili adaylarının desteklenmesi ve görünür olması tarafında yaptıkları çalışmaları hatırlattı.
Ben Seçerim Genel Yöneticisi Nilden Bayazıt ‘ESKİDEN ‘ADAY YOK’ DİYORLARDI ONU DA BULDUK’
Siyasi parti fark etmeksizin seçmenlerin bayan adaylara, erkek adaylara oranla daha sıcak baktığını anlatan Bayazıt, bayan aday destekleme konusunda Kırklareli örneğini paylaştı. Kırklareli’nin Cumhuriyet tarihinde hiç bayan vekil çıkaramadığını söyleyen Bayazıt, bu vilayette bayan adayların desteklenmesi için çalışmalar yürüttüklerini lakin siyasi partilerin belirlenen bayan adayları milletvekili listelerinde göstermediğini şu sözlerle anlattı:
“Derinlemesine seçmenle görüşmeler yaptık. Seçmen tarafından sevilen bayan adayları aday göstermeleri için CHP ve UYGUN Parti ile görüştük. Bir parti genel lideri oyunun yükselmesinden öbür ne isteyebilir? Tanınan ve sevilen bayan adaylar varken, birinci üç sıra erkek adaylara verildi. Bir vatandaş olarak bunun nedenini öğrenmek istiyorum. Bize anlatsınlar. Bayan adayın bilinirliğini ve donanımı daha fazla. Siyasi partiler seçim kampanyalarını nasıl yapacaklar? Bayan seçmenlere ne diyecekler? ‘Biz o bölgede araştırma yaptık. Bayan aday istemiyorlar’ da diyemezler. Biz kapı üzere araştırma yaptık. Seçmenler bayan vekil istiyor. Bunu nasıl görmezden gelebilirler. İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılma kararı, HÜDA PAR’ın Meclis’e girecek olması, daha ne olmalı? Evvelden ‘aday yok’ diyorlardı, onu da bulduk. Kırklareli’ndeki bayan adayın önüne, Kırklareli’nde yaşamayan, kimsenin görmediği bir kişiyi koydular. Daha ne yapmak gerekiyor diye genel liderlere sormak istiyorum.”
‘BU EŞİTSİZLİĞİ HER PERİYOT TEKRAR ÜRETMEKTEN NE VAKİT VAZGEÇECEKSİNİZ?’
Kadın Adayları Destekleme Derneği Lideri (KA.DER) Nuray Karaoğlu, bayanların bu seçimlerde göz gerisi edildiklerini gördüklerini söyledi. “Kadınların kurumsal siyaset talebi tıpkı vakitte eşit hakların ve demokrasinin de talebidir” diyen Karaoğlu, KA.DER olarak hiç bayan milletvekili çıkaramayan 20 vilayette çalışmalar yaptıklarını söyledi. Meclis’te bayan milletvekili temsilinin yüzde 20 oranına ulaşamadığını söyleyen Karaoğlu şunları kaydetti:
Bayan Adayları Destekleme Derneği Lideri (KA.DER) Nuray Karaoğlu “Bu seçim periyodu umutluyduk yüzlerce bayan adaylık için başvurdu. Lakin görünen o ki eşit temsil isteyen bayanların, erkeklerin hazırladığı listelerde yüzde 20 – 25 temsile razı olması bekleniyor. Üstelik seçmenin yüzde 50.7’si bayanlardan oluşurken. Bu zihniyetin temsilcilerine soruyoruz daha çok bayan başkan ülkeleri yönetirken ve Cumhuriyet’in ikinci yüzyılına girerken bu eşitsizliği her periyot yine üretmekten ne vakit vazgeçeceksiniz? Siyasi partiler ittifaklarını oluştururken en büyük ittifakın bayanlarla yapılan ittifak olduğunu unutmamalıdırlar.14 Mayıs’ta Bayanlar demokrasiye sahip çıkmak için oy verecekler. Bayan yoksa demokrasi yok. Bayan yoksa eşitlik yok. Listelerde seçilemeyecek sıralara yerleştirilen bayanlarla siyasi partiler kendileri için bayanlara yer veriyoruz algısı yarattılar. Eşit temsil talebimizin maddelerde ve siyasi parti tüzüklerinde yer alması ismine uğraşımıza devam edeceğiz.”
EŞİK: EŞİT TEMSİL VAZGEÇİLMEZİMİZ
Eşitlik İçin Bayan Platformu (EŞİK) da yaptığı açıklamada, siyasi partilerin YSK’ye sunduğu milletvekili listelerinin eşit temsilden çok uzak olduğunu belirterek, “Kadınlar siyasete girmek istemiyor tezini çürüten çok sayıda bayan aday adayı olmasına karşın, listelerde çok az sayıda bayana yer verildi” dedi.
Kadınların büyük kısmının “seçilmeyecek yerlere” konularak listelerdeki bayan oranının yapay biçimde yüksek gösterildiğini belirten EŞİK’in açıklaması şu sözlerle sürdü:
“Hala, cinsiyet eşitliğini sağlamak için fermuar sistemini uygulayan tek bir siyasi parti yok. Listelerde fermuar sistemi, bayan sayısını artırmak için değil partiler ortası milletvekili sayısını eşitlemek için kullanıldı. Eşit temsil vazgeçilmezimiz. Birinci anayasa değişikliğinde, tüm seçimlerde ve atamalarda eşit temsil prensibi anayasal mecburilik haline getirilmelidir. #EşitTemsil olmayan listeler seçim heyetleri tarafından reddedilmelidir. Eşitlik prensibini ihlal eden atamalar iptal edilmelidir. Yasal garantili eşit temsil sağlayıncaya kadar çaba edeceğiz.”